Nowa Przędzalnia Lnu w Żyrardowie
Duma i wizytówka Żyrardowa
Powstała w 1913 roku Nowa Przędzalnia Lnu w Żyrardowie była jedną z najnowocześniejszych Zakładów Lniarskich i jednym z pierwszych budynków na świecie wykonaną z konstrukcji żelbetowej. Jest to zabytkowy budynek pofabryczny w układzie trzynawowym z reprezentacyjną centralną klatką schodową oraz dwoma klatkami skrajnymi.
Na początku XX wieku był to największy obiekt w mieście, symbol, duma i wizytówka Żyrardowa. Budynek szczęśliwie przetrwał obie wojny światowe, choć podczas I wojny światowej cudem nie został wysadzony w powietrze przez wycofujących się Rosjan.
Produkcja lnu trwała tutaj, z drobnymi przerwami (okres międzywojenny i II wojna światowa) do końca lat 90. XX wieku.
Jedyny w Europie zespół urbanistyczny
W 1900 roku na Wystawie Światowej w Paryżu Żyrardów zaprezentowano jako miast wzorcowe. Początkowo osadę fabryczną z II połowy XIX wieku podawano jako przykład modelowego miasta – ogrodu, z czytelnym podziałem na część fabryczną i mieszkalną. Fabryki wraz z otaczającymi wraz z otaczającymi je budynkami użyteczności publicznej i domami mieszkalnymi tworzą unikatowy organizm miejski. Jest to jedyny w Europie, zachowany w całości tego typu zespół urbanistyczny z przełomu XIX i XX wieku. Na listę zabytków wpisano całą osadę o powierzchni 70 hektarów i ponad 170 budynków.
Miasto - ogród
Miasto Żyrardów zawdzięcza swoją nazwę Filipowi de Girard pierwszemu dyrektorowi Zakładów Lniarskich, które od momentu powstania były sercem 40-tysięcznego miasta. W budynku procowało kilka tysięcy wrzecion, co wymusiło innowacyjne rozwiązania techniczne. Całą konstrukcję Nowej Przędzalni obciążono na dachu ziemią a następnie zasadzono rośliny. Ogród na dachu robił ogromne wrażenie i wielokrotnie uwieczniany była na rycinach i fotografiach miasta.
Na uwagę zasługuje także wielki zbiornik przeciwpożarowy umieszczony na ostatniej kondygnacji, który zasilany z wodą pobliskiej rzeki Pisi, miał w razie pożaru zalewać kolejne piętra budynku.
Żyrardowski len znany na całym świecie
Nowa Przędzalni pełniła w Żyrardowie najważniejsze funkcje. Jako główny pracodawca zatrudniała łącznie ponad 5 tys. pracowników. Dzięki postawom właścicieli fabryki Karola Augusta Dittricha i Karola Teodora Hielle pracownicy zakładów mieli zapewnioną niezwykłą jak na owe czasy opiekę socjalną. Zatrudnionym w fabryce robotnikom zapewniono mieszkania, ochronkę, szpital fabryczny, pralnię, szkoły i kościoły dwóch wyznań. Zakłady Lniarskie były również organizatorem i sponsorem życia społecznego, kulturalnego i rekreacyjnego. W tym okresie Żyrardów był dużym ośrodkiem przemysłowym, znanym w kraju i zagranicą.
Rewitalizacja
W roku 2004 samorząd opracował Lokalny Program Rewitalizacji na lata 2004-2020. Był to pierwszy program rewitalizacji na Mazowszu. Jego celem była kompleksowa odnowa centralnego obszaru miasta o powierzchni 180 ha, co stanowi 12% powierzchni całego Żyrardowa. Na obszar ten składa się osada fabryczna, teren poprzemysłowy, zdegradowana dzielnica mieszkaniowa oraz osiedla wielorodzinnych bloków mieszkalnych. W latach 2004 – 2006 samorząd pozyskał ponad 10 mln zł dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej na 10 projektów. Wyremontowane zostały trzy szkoły, przebudowane dwie ulice, zwiększono także liczbę kamer monitorujących miasto. Zrewitalizowano park miejski, który nie tylko stał się miejscem spotkań kulturalno – muzycznych, ale również wizytówką Żyrardowa. Konsekwentnie realizowany przez samorząd Miasta i prywatnych inwestorów proces rewitalizacji zabytkowego centrum miasta sprawia, że Żyrardów rozwija się, pięknieje i przeobraża w ośrodek jeszcze bardziej atrakcyjny inwestycyjne i turystycznie.
Penthouse de Girarda
Prace w budynku Nowej Przędzalni zaczęły się w 2007 roku. Dawne Zakłady Lniarskie przekształcono w ekskluzywne lofty mieszkalne. Zgodnie z pomysłem całość miała zostać odrestaurowana, zachowując detale z początku XX wieku. Poza tym stworzono nadbudowę – dwa piętra – przeznaczone na ogromne penthousy.
Na każdej klatce schodowej powstał mural przedstawiający pracę w Nowej Przędzalni. Obok, nazwane są poszczególne działy dawnych zakładów, np. czesalnia czy szpularnia. Przejście korytarzem do poszczególnych mieszkań otwierają oryginalne dawne wrota przeciwpożarowe. Nie brakuje też oryginalnej cegły – uzupełnionej nowym kruszywem oraz pozostałości maszyn przędzalniczych, które są ułożone wzdłuż budynku.